اختصاصی هنر و معماری آبگینه : بیست و چهارم ماه می سال ۲۰۲۲ بود که مجله تایم فهرست سالانه خود شامل ۱۰۰ نفر از تاثیرگذارترین چهره های جهان را منتشر کرد (در سالجاری میلادی). در میان این اسامی، نام دیبدو فرانسیس کره نیز حضور داشت! #معمار آفریقایی (بورکینافاسویی) که چندی پیش (پانزدهم مارس سال ۲۰۲۲ میلادی) نیز به عنوان پنجاه و یکمین برنده جایزه معماری #پریتزکر به عنوان مهم ترین و برترین جایزه در دنیای معماری (که به دفعات از آن با عنوان جایزه نوبل معماری یاد شده است) شناخته شده بود!
فرانسیس کره که علاوه بر یک معمار، به عنوان فعال اجتماعی نیز شناخته می شود، به دلیل توانمندسازی و تغییر جوامع با بهره گیری از فرآیند طراحی معماری به عنوان برنده این جایزه ی جهانی شناخته شده است! در بیانیه ی رسمی بنیاد هایت پیرامون انتخاب این معمار آفریقایی این چنین آمده است:
“دیبدو فرانسیس کره در قالب ساختمان هایی که زیبایی، فروتنی، جسارت (چیرگی) و نوآوری را به نمایش می گذارند و همچنین با درهم آمیختن معماری و رفتار خود، به زیبایی هر چه تمام از رسالت اصلی این جایزه حمایت می کند.”
دیبدو فرانسیس کِره (متولد غرب آفریقا و تحصیل کرده در اروپا) کودکی خود را در روستایی گذارند که فاقد آب آشامیدنی و برق بود! او اولین نفر از روستای خود بود که به مدرسه رفت. از آنجایی که هیچگونه امکانات آموزشی در روستای محل زندگی وی وجود نداشت، در هفت سالگی به شهر مهاجرت کرد. او در سال ۱۹۸۵ میلادی توانست با بورسیه نجاری به شهر برلین پایتخت آلمان نقل مکان کند! او در این شهر، به یادگیری ساخت مبلمان پرداخت. ده سال بعد یعنی در سال ۱۹۹۵ میلادی، دیبدو فرانسیس کره بورسیه دیگری دریافت کرد؛ اما این بار برای تحصیل در رشته معماری در دانشگاه فنی برلین به عنوان یکی از معتبرترین مراکز آموزشی اروپا. او در سال ۲۰۰۴ میلادی فارغ التحصیل شد.
او در سال ۱۹۹۸ میلادی با کمک دوستان هم‌دانشگاهی خود، انجمن بلوک های ساختمانی برای مدرسه گاندو را تاسیس کرد (این انجمن در حال حاضر با عنوان بنیاد کِره شناخته می شود)؛ یک سازمان غیرانتفاعی که در حوزه ی ساخت پروژه های ساختمانی در روستای گاندو فعالیت داشت… در سال ۲۰۰۵، دیبدو فرانسیس کِره دفتر معماری خود را پایه گذاری نمود! دفتری که در حال حاضر دارای چند شعبه در کشورهای آلمان و بورکینافاسو می باشد.
او مدرسه ابتدایی گاندو را به عنوان اولین پروژه ی خود (هنگامی که دانشجو بود) در سال ۲۰۰۱ میلادی ساخت! این پروژه در سال ۲۰۰۴ میلادی، جایزه آقاخان از آن خود کرد. جالب است بدانید اولین پروژه دیبدو فرانسیس کِره، از خاک رس به عنوان عنصر اصلی بهره گرفته است. البته انتخاب این متریال، کار ساده ای برای وی نبود! او برای متقاعد کردن افراد جامعه خود مبنی بر اینکه این متریال، یک ماده قابل اعتماد و بادوام است، به مدل های با مقیاس کوچک متوسل شد (چرا که آن ها به انتخاب وی مشکوک بودند). وی در این باره می گوید:
“آجری درست کردم و آن را در یک سطل آب گذاشتم! آجر پنج روز در آن سطل آب ماند… سپس آن را بیرون آوردم؛ آجر همچنان محکم بود. قانع کننده به نظر می رسید! ما بایستی برای فراهم ساختن کیفیتی که برای بهبود زندگی مردم نیاز داریم بجنگیم.”
پروژه ی مدرسه گاندو که در ابتدا تنها برای استفاده ی ۱۵۰ کودک طراحی شده بود، به مجموعه ای از ساختمان ها تبدیل شد که در حال حاضر به ارائه ی خدمت به حدود ۷۰۰ دانش آموز می پردازد!
دیبدو فرانسیس کِره به دلیل دعوت به مشارکت ساکنان روستای مادری خود در ساخت این مدرسه که بیانگر تعهد اخلاقیِ ارزشمند وی بود، به شهرت رسید! اتفاقی که سبب رشد بهره وری زیست محیطی و همچنین افزایش کیفیت زیبایی شناختی در زادگاه خود گردید. جالب است بدانید دیبدو (Diébédo) در زبان محلی او به معنای کسی است که برای سازماندهی چیزها آمده است! حال نمی دانیم این نامگذاری تصادفی بوده است یا… اما دیبدو فرانسیس کره اولین معمار سیاه پوست و همچنین اولین آفریقایی است که توانسته است بالاترین افتخار در دنیای معماری، یعنی جایزه پریتزکر را از آن خود نماید…
پروژه های این معمار سیاه پوست تنها به قاره ی آفریقا محدود نمی شود! او پروژه های دیگری را نیز در دانمارک، آلمان، ایتالیا، سوئیس، بریتانیا و همچنین ایالات متحده آمریکا به سرانجام رسانده است. دیبدو فرانسیس کِره، اولین معمار آفریقایی بود که پاویون سرپانتین (Serpentine Pavilion) را طراحی کرد (از سال ۲۰۰۰ میلادی، گالری سرپانتین به صورت ساله غرفه ای تابستانی و موقت را توسط یک معمارِ برجسته راه اندازی می نماید؛ هر غرفه در مدت شش ماه بایستی تکمیل شود و به مدت سه ماه در چمنزار گالری به فعالیت و ارائه ی حدمت بپردازد تا عموم مردم بتوانند آن را کشف کنند…)! این معمار که در سال ۲۰۱۷ میلادی توسط گالری سرپنتاین لندن دعوت شده بود، ساختاری به شکل درخت با سقفی منفرد و دیوارهای منحنی شکلی ساخته شده از ماژول های مثلثی شکل و به رنگ نیلی را اجرا نمود… لازم به بیان است رنگ نیلی در فرهنگ کشور او، نشانه ای از قدرت است.
فرانسیس کِره در مصاحبه ای با وبسایت ArchDaily (که در سال ۲۰۲۱ میلادی منتشر شد) می گوید:
“من فقط می خواستم جامعه ی من، بخشی از روند طراحی معماری من باشد.”
تفکر دعوت به مشارکتِ توسعه یافته در جامعه روستای گاندو و استفاده ی نوآورانه از مواد و تکنیک های بومی با تمرکز بر آسایش محیطی و افزایش کیفیت فضایی سبب شد تا او در سال ۲۰۰۹ میلادی، جایزه جهانی معماری پایدار را از Cité de l’Architecture et du Patrimoine دریافت نماید. او می گوید:
“ساختمانی که ما ساختیم، مدرن به نظر می رسید، اما همان خاکی بود که مردم من می شناختند! و به روشی بسیار متفاوت از آن استفاده می کردند…”
جالب است بدانید تلاش های او برای مشارکت نیروی انسانی محلی در سایت های ساخت و ساز، صدها نفر را تاکنون مشغول به کار کرده است! در حال حاضر تمام پروژه های او در قاره ی آفریقا توسط افرادی که توسط او آموزش دیده اند، ساخته می شود (این افراد نیازی به مهاجرت به کشورهای همسایه برای کار و ارسال پول به خانه ی خود ندارند).
دیبدو فرانسیس کره با آگاهی هر چه تمام پیرامون این موضوع که بایستی با محدودیت های اقتصادی و محیطی بسیار شدید دست و پنجه نرم کند، به ایده پردازی های گسترده ای پرداخته است.
درخشش و موفقیت های وی تنها به جایزه ی پریتزکر محدود نمی شود! او جوایز و تقدیرنامه های متعددی را در زمینه معماری کسب کرده است. دیبدو فرانسیس کره علاوه بر دریافت جایزه آقاخان و جایزه جهانی معماری پایدار، به عنوان برنده ی جایزه معماری BSI سوئیس در سال ۲۰۱۰ میلادی، جایزه ی طلای جهانی بنیاد معماری هلسیم (Holcim) سوئیس در سال ۲۰۱۲ میلادی و همچنین جایزه ی بنیاد معماری شلینگ (Schelling) در سال ۲۰۱۴ میلادی نیز شناخته شده است. لازم به بیان است کسب یادبود آرنولد دبلیو برونر (Arnold W. Brunner ؛ معمار آمریکایی) در معماری از آکادمی هنر و ادبیات آمریکا در سال ۲۰۱۷ میلادی و دریافت مدال بنیاد توماس جفرسون در معماری در سال ۲۰۲۱ میلادی نیز از دیگر افتخارات او است.
فرانسیس کره می گوید:
“امیدوارم که بتوانم پارادایم ها (الگوواره ها : مجموعه ای از باورها و نگرش ها که در نهایت خود را به شکل قوانین، نظریه ها، ابزارها و کاربردها نشان می دهند) را تغییر دهم! که بتوانم مردم را به رویاپردازی و خطرپذیری (ریسک) سوق دهم…! اینکه شما ثروتمند هستید، دلیل بر این نمی شود که بایستی مواد و منابع را هدر دهید! اینکه شما فقیر هستید، دلیل بر این نمی شود که نبایستی برای ایجاد کیفیت تلاش کنید! همگان سزاوار کیفیت هستند؛ همگان سزاوار نعمات هستند و همگان سزاوار آسایش. ما با یکدیگر مرتبط هستیم و نگرانی های مربوط به آب و هوا، دموکراسی و کمیابی (تنگی) نگرانی های همه ی ماست.”
معمار | معمار محتوا