مقاله ” آموختن از گذشته، کاربست نحو فضای خانه عطروش و محتشم شیراز در تداوم حس تعلق مکان ویلاهای معاصر “
نویسندگان
امین حبیبی ؛ الهام فلاحی ؛ سینا کرمی راد
منتشر شده در دوفصلنامه علمی معماری اقلیم گرم و خشک (دوره ۷، شماره ۱۰، پاییز و زمستان ۱۳۹۸ شمسی)
چکیده
طبق تعریف خانه از دید بزرگان معماری از جمله تادائو آندو خانه بلافصلترین فضای مرتبط با آدمی است (روزنامه شرق، ۱۳۹۰)، با این حال مواردی از جمله تغییر سبک زندگی ایرانیان سبب تغییر در ماهیت و تعاریف فضاهای معماری خانه های معاصر شده است؛ به نظر می رسد خانه های سنتی ایران دارای شاخص هایی هستند که می توانند حس تعلق به مکان را در انسان ایرانی زنده نگه دارند و روح فضا را از گذشته به حال منتقل کنند، این مهم می تواند بخش عمدهای از راهکارهای طراحی بومی خانه های ویلایی در ایران شود. از این رو پاسخ به این سوال که مولفه های شکل دهنده حس تعلق به مکان در خانه ایرانی کدامند و کدامیک از مولفه ها نیاز به بازآفرینی و بازاندیشی داشته و کدام باید حفظ شود، مطرح می گردد.
روش تحقیق این پژوهش به لحاظ نوع، کاربردی است و به سبب ماهیت ترکیبی (هایبرید)، شامل تحقیق کیفی که با تحلیل و تفسیر اطلاعات به روش کتابخانه ای با تمرکز بر نظریه های حس تعلق به مکان بدست آمده و تحقیق بر مبنای نمونه موردی است که خانههای سنتی عطروش و محتشم شیراز و خانههای ویلایی به نامهای ویلای مسعودی و آخر هفته از طریق مشاهده و تحلیل با شبیه ساز رایانهای دپث مپ جهت بررسی چیدمان فضایی هر دو حالت مدرن و سنتی و مقایسه تطبیقی اطلاعات و به دست آوردن راهکارهای بومی، مزایا و معایب در پاسخگویی به عوامل تاثیرگذار در حس تعلق هر نمونه انجام شده و از طریق استدلال منطقی به استخراج عوامل کالبدی موثر در ایجاد حس تعلق فضای داخلی خانه به دو ویژگی فیزیکی IEQ (انعطاف پذیری) و آسایشی منتج شده است.
تحلیل شبیه سازی شده نمونه های موردی نشان داد که اجزایی چون دالان ورودی، دالان های منتهی به اتاق های خصوصی و هشتی در خانه های مدرن حذف شده که سبب بروز مشکلاتی از قبیل عدم کارآمدی فضاها در ایجاد سلسله مراتب و محرمیت گشته است و فضاهایی مانند اتاق های خصوصی که اغلب شخصی نبودند در خانه های معاصر بازآفرینی شده که این عامل سبب افزایش احترام به حریم شخصی افراد خانواده و مهیا شدن محیطی جهت کار در خانه شده است. در نهایت پس از تحلیل نتایج دیده شد که معماری خانه ایرانی، با الگوبرداری از خانه های سنتی و بازآفرینی اجزای حیاط مرکزی، هشتی و افزایش فضاهای واسط کارآمد میتواند سبب افزایش احساس تعلق کالبدی ساکنین شود.
واژگان کلیدی:
حس تعلق ؛ حس مکان ؛ خانه ایرانی ؛ نحو فضا
