اختصاصی هنر و معماری آبگینه : نشست خبری گزارش مرمت و معرفی هویت بصری موزه هنرهای معاصر تهران (Tehran Museum of Contemporary Art) با حضور هادی مظفری مدیرکل هنرهای تجسمی، احسان آقایی رئیس موزه هنرهای معاصر تهران، حسن نوفرستی مدیر روابط عمومی موزه هنرهای معاصر تهران و رضا عابدینی طراح هویت بصری هنرهای معاصر تهران روز دوشنبه هشتم دی ماه سال ۱۳۹۹ شمسی ساعت ساعت ۱۰:۳۰ صبح در محل تالار رودکی برگزار شد؛ نشستی که پس از برگزاری، حاشیه های بسیاری را در پی داشت!
در ابتدای این نشست احسان آقایی رئیس موزه هنرهای معاصر تهران در مورد ضرورت هویت بصری موزه هنرهای معاصر تهران گفت:
” هر مجموعه متشخصی داری یک هویت بصری است و این توجه به هویت بصری عموما از موزه ها آغاز شده است. اما موزه هنرهای معاصر تهران در واقع فاقد هویت بصری به این معنا بود. “
وی در ادامه به بیان تاریخچه ای پیرامون نشان موزه هنرهای معاصر تهران (Tehran Museum of Contemporary Art) پرداخت و گفت:
” قبل از انقلاب اسلامی از یک نوشته با فونت زر بولد در موزه استفاده می شد که احتمالا افرادی که پیش از این به موزه آمده اند، آن نوشته را که بر روی یکی از درهای شیشه ای نصب شده بود به یاد دارند. بعد از انقلاب اسلامی، زمانی که آقای صحفی مسئولیت اداره تجسمی و موزه را بر عهده داشتند، یک نشانه برای موزه توسط جواد پویان طراحی شد که برگرفته از معماری ساختمان موزه بود. در دوره ای دیگر، صداقت جباری فونتی را متناسب با آن نشان برای موزه طراحی کرد و سپس توسط آقای اسداللهی سربرگ موزه طراحی شد. همانطور که می توان استباط کرد این جریان در بخش های گوناگون ادامه داشت اما هماهنگی لازم را با هم نداشتند. با این اوصاف هیچ کدام از تجلیات نشر موزه شباهتی به هم ندارند و هرکدام ساز خود را می زنند و باورپذیر نیست که چنین آشفتگی محصول یک موزه معتبر است. ما در این مقطع تم ققنوس را برای موزه طراحی کردیم که بیانگر باز تولد موزه است و همه بخش ها و جنبه های موزه را با یک هماهنگی در هویت بصری شامل می شود. “
احسان آقایی با بیان اینکه کار بر روی هویت بصری موزه سخت است، گفت:
” در ونیز بودم که متوجه شدم بعد از مدت ها رضا عابدینی به ایران بازگشته است و اگر ایشان در ایران نبودند،شاید کار را با این جدیت پیگیری نمی کردیم. “
در ادامه رضا عابدینی، طراح گرافیک گفت:
” در ایران کار خوب فرهنگی ذیل هدایت خوب انجام می شود. من هم وقتی با مسئولین در این مورد صحبت می کردم، هم خوشحال بودم و هم ترس داشتم! چرا که به نظر من این یک کار ساده و معمولی نبود، بلکه یک پروژه ملی است که اهمیت زیادی داشته است و مسئولیت سنگینی را بر دوش من می گذاشت. به هر حال جدای از اینکه آغاز فعالیت هنری من و موزه هم سن است و از دوران نوجوانی و از زمان تحصیل در هنرستان از این ساختمان الهام می گرفتم و عضو کتابخانه موزه بودم، این موزه هنوز هم یکی از مهم ترین موزه های دنیا در نوع خود است. در حالی که اسامی بسیاری از موزه های دنیا زیاد شنیده می شود، اما واقعیت این است که در مقابل گنجینه و فعالیت موزه هنرهای معاصر ایران چندان جایگاهی ندارند.
هر کاری که برای موزه انجام شده است، بسیار با کیفیت بوده است! از پوستری که برای افتتاح موزه توسط مرحوم ممیز طراحی شده است تا لوگوی آن و یا پوسترها و کتاب های دیگری که من از آنها برای خودم یک آرشیو دارم. اما به خوبی می توان فهمید که طراحان و مدیران وقت به این جدیت فکر نمی کردند که موزه ای با چنین جایگاهی، به یک هویت بصری منسجم نیاز داشته باشد؛ کما اینکه در دنیا هم این مسئله در پانزده سال گذشته اهمیت یافته است. بنابراین شاید کسی مقصر نبوده است اما اهمیت وجود یک هویت بصری منسجم را هم نمی توان کتمان کرد. “
رضا عابدینی سپس با نشان دادن طرح های مختلف در مورد اینکه پروسه اتود زدن و تلاش وی برای حفظ لوگوی سابق موزه چه پروسه ای را طی کرده است، توضیحاتی ارائه کرد و گفت:
” مهم ترین گرفتاری ما این است که هویت بصری را به جای اینکه تبدیل کنیم، تکرار می کنیم. اما بررسی های ما نشان داد که حتی در تکرار لوگوی موزه هم دقت نشده است و چندین ورژن از آن وجود دارد. جدای از اینکه همان طرح اصلی هم اشکالاتی در رعایت پرسپکتوی داشت که تلاش کردیم آن را برطرف کنیم اما بازهم نتوانستیم از آن لوگو برای گسترش و توسعه هویت بصری بهره ببریم. مدت ها است که من بر هویت دیداری پویا یا Dynamic Identity کار می کنم. هویت دیداری پویا می تواند به شکل های مختلف درآید اما اصالت خود را هم حفظ کند. برای این کار و حتی قبل تر از آن نیز به دلیل تدریس در دانشگاه، مروری بر نشان ها و هویت بصری موزه های مطرح جهان داشتم و آنها را بررسی کردم که اتفاقا خیلی از آنها هم به تازگی اقدام طراحی هویت بصری خود کرده اند و حتی برخی از آنها طی پانزده سال چندین بار آن را تغییر داده اند.
در نهایت از آنجایی که از نظر ما گرافیست ها فونت زر یکی از برترین فونت ها در طراحی گرافیک ایرانی است که نه به سبک و سیاق خطوط سنتی ما است و نه کاملا از آنها دور شده است و به بهترین وجه با ابعاد مختلف فعالیت و ماهیت موزه هنرهای معاصر همخوان است از آنچه که در گذشته برای موزه طراحی شده بود، آن نوشته با فونت زر را حفظ کردیم و حتی یک فونت انگلیسی متناسب هم برای آن انتخاب کردیم اما به رغم فعالیت بین المللی متصور برای موزه، آن را همواره کوچک تر از فونت فارسی خواهیم نوشت. اما در کنار آنها یک فونت جدید هم به عنوان آیدنتیتی موزه طراحی کردیم که می تواند متناسب با نیاز در اقلام مختلف انتشاراتی اعم از کتاب، هدایا، پمفلت، بروشور و پوسترهای موزه به کار گرفته شود. “
در ادامه ی این نشست پس از نمایش یک کلیپ از آیدنتیتی جدید طراحی شده برای موزه، رضا عابدینی در پاسخ به سوال خبرنگار خبرگزاری موج مبنی بر اینکه آیا این طرح جدید به طور کلی موزه و آثار آن را از گذشته آن جدا نخواهد کرد؟ تاکید کرد:
” در جریان طراحی هویت بصری برای موزه هیچ چیزی خراب نشد! چرا که هویت بصری مشخصی از قبل وجود نداشته است. طراحی هویت بصری به گونه ای پیش رفت که معاصر بودن آن حفظ شود و حسی هم که از موزه داشتم مورد توجه بود. در این سال ها تلاش کردم کارهایم وجه ایرانی داشته باشد. هیچ وقت کسی نمی تواند بگوید که طرح های من ایرانی نیستند. در همه موارد بسیار دقت کرده ام که المان های ایرانی را در کار خودم حفظ کنم، اما اگر در لوگوی موزه چنین مشخصه ای کمتر مشاهده می شود به این خاطر است که راجع به موزه ای صحبت می کنیم که اساس آن مدرنیته است و کلیه آثار گنجینه ی آن نیز مربوط به دوران مدرن است و قرار است که مِن بعد هم فعالیت بین المللی زیادی داشته باشد و با مراکز مهم دنیا همکاری کند، پس قرار است موزه هنرهای معاصر تهران (Tehran Museum of Contemporary Art) در بیرون از ایران نیز دیده شود و با توجه به اینکه کارکرد این موزه مدرن و معاصر است و فعالیت هایی که قرار است انجام دهد در همین زمینه است، تصمیم گرفتم که هویت بصری موزه نیز مدرن باشد.
البته پیش بینی ما و مدیران موزه هم این است که پذیرش هویت بصری جدید موزه، با کارهایی که خواهیم کرد یک تا دو سال زمان می برد. “
در ادامه احسان آقایی، رئیس موزه هنرهای معاصر تهران (Tehran Museum of Contemporary Art) هم تاکید کرد:
” البته قرار نیست که لوگوی موزه هنرهای معاصر تهران فراموش شده و کنار گذاشته شود و قطعا در بازنشر کتاب ها و اقلام دیگر حضور دارد. یک نشانه داشتیم اما برای ارتباط بهتر و بیشتر با جامعه هنری دنیا، یک زبان جدید استاندارد و یک هویت بصری منسجم نیز طراحی شده است. هویت جدید موزه به این منظور و معناست که ارتباطات موزه با جهان هنر، مناسب تر و راحت تر باشد. در این مسیر روی هویت صوتی موزه نیز طراحی و کار می شود تا به عنوان مثال موسیقی هر فیلمی که از موزه تولید شد، خیلی متفاوت و پراکنده نباشد. “
احسان آقایی با بیان اینکه اگر یلی همچون رضا عابدینی در کنارمان نبود این بازطراحی امکان پذیر نبود، گفت:
” واقعیت این است که تنها کسی که می توانست این بازطراحی را انجام دهد، آقای عابدینی بود؛ به هر حال رضا عابدینی یکی از ده گرافیست مطرح زنده دنیا است و در بسیاری از موزه ها شناخته شده است. اگرچه بارها در مورد اتودهای مختلف فکر کردیم اما معمولا به این شکل است که تا کاری انجام نشده است، کسی هم اعتراضی نمی کند. همانطور که رضا عابدینی اشاره کرد که در نوجوانی از این موزه الهام می گرفته است، چنین تاثیر و جایگاهی هنوز هم ادامه دارد و این الهام گرفتن هنوز برای نسل جوان وجود دارد.
بنابراین این هویت بصری و صوتی برای موزه در عرصه های مختلف داخلی و خارجی مهم است. “
در پایان این نشست رضا عابدینی در مورد رنگ هویت بصری موزه هنرهای معاصر تهران تشریح کرد:
” رنگ اصلی هویت بصری جدید موزه هنرهای معاصر تهران نارنجی کمی ناپخته از نظر غلظت رنگ است که در اقلام انتشاراتی با رنگ های خاکستری، مشکلی و سفید همراه می شود. “
اما پایان این جلسه همراه بود با آغاز واکنش های افراد گوناگون پیرامون هویت بصری موزه هنرهای معاصر تهران! واکنش هایی که در فضای مجازی بسیار مشهود و قابل لمس بود. همین اتفاق سبب شد تا احسان آقایی، رئیس موزه هنرهای معاصر تهران نیز ساکت نماند!
وی در خصوص مسائل و نارضایتی های ایجاد شده پیرامون معرفی هویت بصری موزه هنرهای معاصر تهران گفت:
” همانگونه که در نشست خبری نیز گفتم، نشان موزه تغییر نخواهد کرد و همچنان مورد استفاده قرار خواهد گرفت؛ چنانکه هنوز همان نشان را در شبکه های اجتماعی خود بکار گرفته است. “
اما شاید این سوال پیش آید که رضا عابدینی کیست؟
درباره رضا عابدینی (Reza Abedini)، طراح گرافیک بد نیست بدانید او فارغ التحصیل رشته طراحی گرافیک از هنرستان هنرهای تجسمی پسران تهران و فارغ التحصیل لیسانس نقاشی از دانشگاه هنر تهران است و فعالیت حرفه ای خود را از سال ۱۳۶۸ شمسی آغاز کرده است. فعالیت های او بر طراحی گرافیک از جمله طراحی پوستر، طراحی نشانه و کتاب با تاکید بر روش تایپوگرافی متمرکز است. از کارهای قابل توجه او می توان به طراحی نشانه گالری طراحان آزاد اشاره کرد!
رضا عابدینی عضو انجمن صنفی طراحان گرافیک ایران و انجمن بین المللی طراحان گرافیک است. او از نسل چهارم طراحان گرافیک ایران محسوب می شود؛ لازم به بیان است نام وی در ویرایش جدید کتاب تاریخ طراحی گرافیک تالیف فیلیپ بی.مگز ثبت شده است!
رضا عابدینی تاکنون چندین جایزه ملی و بین المللی را برای آثار خود دریافت کرده است. از جمله در سال ۱۳۸۵ شمسی (یا ۲۰۰۶ میلادی)، جایزه صدهزار یورویی پرنس کلاوس هلند را از آن خود کرد! نمایشگاه آثار وی نیز در ۲۱ آذر ماه (یا ۱۲ دسامبر) همان سال در شهر آمستردام کشور هلند گشایش یافت.
طرح روی جلد کتاب پرفروش ما چگونه ما شدیم به قلم صادق زیباکلام اثر رضا عابدینی است!
رضا عابدینی در آبان ماه سال ۱۳۹۴ شمسی پس از چند سال دوری از ایران با نمایشگاه طراحیخط در گالری آب/انبار حضوری قابل توجه داشت. طراحیخط، مجموعه هشتاد و نه اثر از رضا عابدینی است که در مرز میان طراحی و خط (نوشتار) قرار دارد و از دلبستگی طولانی و عمیق او به این دو خبر می دهد. او سعی دارد با تکیه بر تایپوگرافی و حروف فارسی به فرمالیزم برسد!
وبسایت رضا عابدینی: rezaabedini.com
منبع:
خبرگزاری موج
خبرگزاری فرهنگ و هنر صبا
ویکی پدیا
وبسایت رضا عابدینی
عکس:
امین یاری
معین باقری