اختصاصی هنر و معماری آبگینه : یورن اوتزان (Jørn Utzon) ، معمار دانمارکی (متولد ۹ آوریل سال ۱۹۱۸ میلادی در شهر کپنهاگ – درگذشته ۲۹ نوامبر سال ۲۰۰۸ میلادی در کپنهاگ) فارغ التحصیل آکادمی هنرهای زیبای کپنهاگ در رشته معماری می باشد. بد نیست بدانید اوتزان همواره از آلوار آلتو (معمار معروف فنلاندی و از پیشگامان معماری مدرن) ، گونار اسپلوند و فرانک لوید رایت (معمار، آموزگار و نویسنده آمریکایی) به عنوان مهم ‌ترین اشخاص تاثیرگذار بر فعالیت های معماری خود یاد می ‌کرد.

بیشتر پروژه‌ های یورن اوتزان در زادگاه وی یعنی کشور دانمارک اجرا شده‌ است؛ اما شهرت او بیشتر به خاطر طرح بی نظیر ساختمان آیکونیک اپرای سیدنی است! پروژه ای که از زمان افتتاح، به پرفعالیت ‌ترین مرکز هنرهای نمایشی در جهان تبدیل شده ‌است؛ به طوری که در طول سال، چیزی در حدود ۳۰۰۰ رویداد در آن برگزار می‌ شود و حدود دو میلیون تماشاگر دارد. جالب است بدانید او همچنین ساختمان بانک ملی شعبه دانشگاه تهران را در خیابان انقلاب تهران طراحی کرده ‌است! پروژه ای که اجرای آن در سال ۱۹۶۲ میلادی به پایان رسید.

یورن اوتزان این پروژه ی سه طبقه ی مستطیل شکل را به سفارش بانک ملی ایران در سال ۱۹۵۸ میلادی و به واسطه یورگن ساکسیلد (از بنیانگذاران شرکت مهندسی دانمارکی کمپساکس که در خاورمیانه بسیار فعال بود؛ همچنین سازنده راه ‌آهن سراسری ایران در زمان رضا شاه) طراحی کرد! بد نیست بدانید اوتزان که به نزدیکی با معماری اسلامی علاقمند بود، این پروژه را علی ‌رغم دستمزد ناچیز آن قبول کرد! در معماری این ساختمان در قطعه نسبتا بزرگی با عرض ۲۶ متر، شاهد ویژگی های معماری ایرانی در فرمی مدرن هستیم. همچنین این ساختمان با هدف انعطاف ‌پذیری کامل در سازماندهی فضاها طراحی شده ‌است.

برای متمایز نشان دادن بنا از ساختمان های اطراف، اوتزان آن را روی سکوی مرتفعی قرار داده است؛ همچنین وی پروژه را با استفاده از دیوارهای جانبی از ساختمان های مجاور جدا کرده است و میدانگاهی عمومی در کنار خیابان ایجاد کرده است.

جالب است بدانید ایده ی طراحی نورگیرهای سقفی این بنا به هنگام بازدید یورن اوتزان از بازارهای قدیمی اصفهان در سال ۱۹۵۹ میلادی در ذهن وی جان گرفته بود! ایده ای که باعث استفاده از نور طبیعی در روز و کاهش مصرف انرژی شده است. سقف با تیرهای خمیده ای که عمق های مختلفی دارند، پوشیده شده است و نور از میان این تیرها که شکاف باریک ایجاد کرده اند، عبور می کند و پس از انعکاس به داخل ساختمان وارد می ‌شود.

طبقات فوقانی که شامل قسمت های اداری بانک می باشد، با راه پله ای مارپیچ و دارای نورگیری سقفی به سالن اصلی در طبقه همکف متصل شده است. ناگفته نماند که ساخت این بنا تمام و کمال از طرح اصلی پیروی نکرده است! به عنوان مثال در طرح اصلی اوتزان، دیوارهای بتنی ساختمان به صورت آشکار و بدون پوشش خودنمایی می کنند، ولی پس از تکمیل بانک و تمام شدن مسئولیت اوتزان، این سطوح را با سنگ های تراورتن پوشاندند. همچنین، سطوح خشن آجر سوراخدار که اوتزان برای بهبود صدا در ساختمان تجویز کرده بود، با پنل های آکوستیک آمریکایی جایگزین شدند!

لازم به بیان است در سال ۱۳۹۴ شمسی، با مسئولیت این شعبه، تصمیم بر تغییرنمای ساختمان و اجرای کامپوزیت گرفته شده بود، که مدتی بعد جلوی این اقدام گرفته شد.

 

شادی داننده