اختصاصی هنر و معماری آبگینه : موزه هنرهای معاصر تهران ، یکی از سرشناس ترین موزه های ایران در سال ۱۳۵۶ شمسی (۲۲ مهر ماه سال ۱۳۵۶ شمسی برابر با ۱۴ اکتبر سال ۱۹۷۷ میلادی) در میانه ی شهر تهران (در گوشه غربی پارک فرح سابق یا بوستان لاله کنونی در امیرآباد تهران) بنا شد؛ ساختمانی که یکی از نمونه های معماری نوین است، ولی در آن از معماری سنتی ایران و مفاهیم فلسفی نیز استفاده شده است. این موزه به کوشش و ابتکار فرح پهلوی بنا شد. بنای موزه را کامران دیبا (پسرعموی فرح پهلوی) در سبک معماری مدرن و با الهام از بادگیرهای کویری ایران در زمینی به مساحت ۵٫۰۰۰ مترمربع (بدون احتساب باغ تندیس ها) و در کل ۸٫۵۰۰ مترمربع (با احتساب باغ ها) طراحی کرد.
به گفته کامران دیبا ، به خاطر آنکه وی بودجه ای در اختیار نداشت تا به دیدار موزه های مختلف جهان برود، آرام آرام توجه او به یافتن سبکی از معماری بومی جلب شد و بهترین نمونه های چنین سبکی را در پشت بام های گِلی و گنبدهای شهرهای کویری ایران یافت! طاق های مرسوم روستایی و نورگیرهای برگرفته از بادگیرهای کویری نقش نوعی هدایت کننده نور فضای بیرون به درون مجموعه را بازی می کند. اگرچه در گذشته پنجره های تعبیه شده در انتهای بادگیر این طاق ها، نقش انتقال دهنده جریان باد و تهویه را در ساختمان داشت، اما امروزه دیگر باز نمی شوند و تنها به فضاهای درونی روشنی می بخشند. بنا نسبت به خیابان اصلی به اندازه ۴۵ درجه چرخیده است و به جز چهار نورگیر فراز ورودی، دیگر نورگیرها همگی به سوی شمال شرق هستند.
در ۲۲ مهر ماه سال ۱۳۵۶ شمسی، موزه با حضور مهمانان ویژه ای چون خود محمدرضا و فرح پهلوی، نلسون آلدریچ راکفلر (معاون رئیس جمهور وقت ایالات متحده آمریکا)، تامس مسر (رئیس موزه گوگنهایم) و دو ویلد (رئیس موزه اشتدلیک آمستردام) گشایش یافت. نلسون آلدریچ راکفلر (معاون رئیس جمهور وقت ایالات متحده آمریکا) در مراسم گشایش موزه آن را یکی از زیباترین موزه های جهان و ادامه و تکمیل دهنده موزه گوگنهایم نامید! برای جشن گشایش، مجموعه ای سفارشی از کارهای دنیس اوپنهایم (تندیسگر آمریکایی و از پیشگامان هنر مفهومی) برای فضای بیرونی موزه ترتیب داده بودند.
ایده اصلی تشکیل موزه هنرهای معاصر تهران این بود که بازدیدکنندگان برای دیدن کارهای هنری معاصر سده ۲۰ میلادی تنها به یک موزه بروند! چراکه اگر همه آثار موجود در موزه هنرهای معاصر تهران به نمایش درمی آمد، بازدیدکننده می توانست دستکم یک کار از هر هنرمند مطرح این سده ببیند!
قسمت اعظم ساختمان موزه هنرهای معاصر تهران در دل زمین قرار دارد و یکی از نکات جالب توجه در ساخت این بنا به حساب می آید! برای جلوگیری از نفوذ رطوبت بیرونی، کانال یک متری دورتادور بنای موزه تعبیه شده است. اما پس از گذشت بیش از ۴۰ سال، پدیده هایی چون رطوبت، آلودگی هوا، سرما و گرما و… بر ساختمان بنای موزه هنرهای معاصر تهران تاثیر گذاشت و همین امر باعث شد تا پس از مدت ها کشمکش بر سر تخصیص بودجه، مرمت و بازسازی این بنای مهم هنری، بالاخره پروژه مرمت موزه هنرهای معاصر تهران از اردیبهشت ماه سال ۱۳۹۷ شمسی آغاز شود.
پروژه مرمت موزه هنرهای معاصر تهران قرار بود بعد از ۶ ماه به پایان برسد، اما اکنون بعد از گذشت بیش از ۲ سال و بعد از تمام اما و اگرها به گفته وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی قرار است در نهایت پاییز امسال (سال ۱۳۹۹ شمسی) به سرانجام برسد. پروژه ای که عنوان شده است ۱۶ میلیارد و ۵۰۰ میلیون تومان صرف آن شده است!
موزه هنرهای معاصر تهران ، یکی از مهم ترین گنجینه های هنر مدرن محسوب می شود که دارای آثار هنری زیادی از دوره تاریخی پایان جنگ جهانی دوم تا دهه ۱۹۸۰ میلادی است. گفته می شود این مجموعه یکی از کامل ترین مجموعه های هنر اکسپرسیونیسم انتزاعی در جهان است که همه جنبش های هنری قرن ۱۹ و ۲۰ میلادی را پوشش می دهد.
در این مجموعه، آثار مختلفی از دوره های متفاوت کاری پابلو پیکاسو وجود دارد. همچنین نقاشی دیواری روی زمینه قرمز هندی اثر جکسون پولاک (نقاش آمریکایی و از پیشگامان جنبش هیجان نمایی انتزاعی) دیگر اثر شاخص موزه است که مشهورترین کار موزه و به لحاظ قیمتی، گران ترین اثر این مجموعه است. مجموعه بسیار معروف مائو و اثر خودکشی از اندی وارهول (هنرمند، نویسنده، عکاس و فیلمساز پیشرو آمریکایی و از بنیانگذاران هنر پاپ دهه ۱۹۵۰ میلادی در ایالات متحده آمریکا) نیز از دیگر آثار شاخص موزه است. همچنین آثاری از بهمن محصص ، پرویز کلانتری ، حسین زنده رودی ، محمود فرشچیان و مارکو گریگوریان (هنرمند، معلم، صاحب گالری و مجموعه دار ایرانی-ارمنستانی) در بخش نقاشی هنرمندان ایرانی وجود دارد. در گنجینه دائمی موزه بیش از ۳۰۰۰ اثر ارزشمند از نخبگان هنرهای تجسمی نگهداری می شود که نزدیک به ۴۰۰ عدد از آن ها، دارای ارزش استثنایی هستند! میانگین قیمت آثار این گنجینه حدود ۵ میلیارد دلار قیمت گذاری شده است؛ اما بعضی ها تا ۱۰ میلیارد دلار هم تخمین زده اند!
اما اهمیت وجود این آثار و شرایط نگهداری آنها در گنجینه باعث شد که نهم اردیبهشت ماه سال ۱۳۹۷ شمسی اعلام شود موزه هنرهای معاصر تهران نیاز به بازسازی دارد و به دلیل تعمیرات گسترده تا آخر تابستان تعطیل خواهد بود! البته فرآیند بازسازی که قرار بود حدود شش ماه به طول بیانجامد، با وجود گذشت بیش از دو سال هنوز به پایان نرسیده است!
عباس صالحی ، وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی به تازگی در گفت و گویی با ایسنا اعلام کرد که موزه هنرهای معاصر تهران تا پایان پاییز سال ۱۳۹۹ شمسی بازگشایی می شود. اما علل طولانی شدن فرآینده بازسازی موزه هنرهای معاصر تهران از دیگر موضوعاتی است که در ایام بازسازی موزه با چالش های زیادی همراه بوده است. همین امر سبب شد که ۳۱ تیر ماه سال ۱۳۹۸ شمسی، هادی مظفری ، مدیرکل دفتر هنرهای تجسمی و احسان آقایی ، رئیس موزه هنرهای معاصر تهران با برگزاری یک نشست خبری درباره فرآیند بازسازی موزه توضیحات مشخصی را اعلام کنند.
هادی مظفری ، مدیرکل دفتر هنرهای تجسمی شرایط خاص این موزه و ارزش تاریخی که دارد را از دلایل طولانی شدن فرآیند مرمت و بازسازی عنوان کرد. نوسانات زیاد قیمت ها در بازار و همچنین نداشتن سرعت لازم از سوی پیمانکار اول، دلایل دیگر این امر عنوان شد.
عباس صالحی ، وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی نیز از سوی دیگر مرمت گالری های موزه هنرهای معاصر برای نگهداری آثار گنجینه در مدت بازسازی موزه را از اصلی ترین دلایل طولانی شدن پروژه بازسازی این موزه عنوان کرد و گفت:
” در آغاز فرایند بازسازی بحث انتقال آثار به خارج از موزه مطرح شد که اگر این امکان وجود داشت سرعت فرآیند بازسازی بسیار افزایش می یافت؛ اما به دلیل نفیس بودن آثار تصمیم گرفته شد که آثار در موزه نگهداری شوند. در نتیجه قرار شد گالری های موزه را در زمان فرآیند بازسازی تعطیل کنیم تا به محل موقت نگهداری آثار تبدیل شوند. برای اینکه بتوانیم موقتا آثار را در این گالری ها نگهداری کنیم، باید فضای گالری ها را نیز برای جلوگیری از آسیب به آثار گنجینه بازسازی می کردیم. همین امر باعث شد که فرآیند بازسازی طولانی تر شود. “
عباس صالحی ، وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی همچنین درباره افزایش بودجه بازسازی موزه هنرهای معاصر تهران، یادآور شد:
” بودجه ای که در آغاز پروژه برای بازسازی موزه در نظر گرفته شده بود، ۶ میلیارد و ۵۰۰ میلیون تومان بود که صرف بازسازی گالری ها شد. پس از انتقال آثار گنجینه به گالری ها، فرآیند بازسازی گنجینه آغاز شد که هزینه آن ۱۰ میلیارد تومان برآورد شد. در نتیجه مجموع بودجه ای که صرف بازسازی موزه هنرهای معاصر تهران شد، ۱۶ میلیارد و ۵۰۰ میلیون تومان بوده است. بنابراین با توجه به اینکه فرآیند بازسازی گنجینه به پایان رسیده است، انشاءالله در آذر ماه امسال موزه هنرهای معاصر تهران بازگشایی می شود. “
مرمت بخش گنجینه موزه هنرهای معاصر تهران که اصلی ترین هدف بهسازی موزه عنوان شده است، به پایان رسیده است و به نظر می رسد که هم اکنون کارهای انتقال آثار به گنجینه در حال انجام است. ۲۱ مرداد ماه سال جاری،هادی مظفری ، مدیرکل دفتر هنرهای تجسمی با حضور اهالی رسانه از گنجینه موزه بازدید کرد و توضیحاتی را درباره تغییرات انجام شده ارائه داد و گفت:
” شاید در ظاهر به نظر برسد که کاری انجام نشده است، اما در زیرساخت ها کارهای بسیار مهمی صورت گرفته است. در واقع یکی از مهم ترین اهداف ما این بود که اگر کسی قبلا موزه را دیده است و بعد از بازسازی، دوباره از موزه بازدید می کند، احساس نکند که کلا موزه تغییر پیدا کرده است! “
همچنین مجید حبیبی نژاد ، مدیر کنترل پروژه بازسازی موزه هنرهای معاصر تهران نیز در توضیح این اقدامات انجام شده، اظهار کرد که ظرفیت گنجینه موزه که به سه بخش اصلی، آثار کاغذی و مجسمه تقسیم می شود، برای ورود آثار جدید و تعداد قفسه های ریلی افزایش پیدا کرده است. به گفته او هم اکنون ۱۰۶ قفسه ریلی وجود دارد که ۱۳ قفسه ریلی متحرک دارد و باقی قفسه ها ثابت هستند.
مجید حبیبی نژاد ، مدیر کنترل پروژه بازسازی موزه هنرهای معاصر تهران بهسازی کف، نورپردازی و هوادهی را از دیگر اقدامات صورت گرفته در جریان بازسازی موزه عنوان و اعلام کرد که گنجینه موزه هنرهای معاصر به حفاظت آتش نشانی مجهز شده است و ۱۵ تشخیص دهنده ی آتش در محیط گنجینه استفاده شده است. همچنین برای هر سه بخش گنجینه درهای ضد سرقت نصب شده است تا میزان امنیت موزه و آثار گنجینه افزایش پیدا کند.
منبع:
ویکی پدیا فارسی
ایران اکونومیست
خبرگزاری مهر
خبرگزاری ایسنا
