مقاله “ تحلیل آسیب پذیری حریم برای مستندنگاری میراث فرهنگی (بررسی موردی: برج طغرل) “

نویسندگان

وحید کاویان ؛ عباس مالیان ؛ محمدرضا ملک

منتشر شده در دوفصلنامه علمی – پژوهشی معماری و شهرسازی پایدار (دانشگاه تربیت دبیر شهید رجایی) (دوره ۶، شماره ۲، پاییز و زمستان ۱۳۹۷ شمسی)

چکیده

هدف پژوهش حاضر بررسی مفاهیم مرتبط با حریم میراث فرهنگی، شناسایی و انتخاب عوامل اساسی و تاثیرگذار بر روی حریم و…  چشم ­انداز، نظیر انواع کاربری قطعات، وضعیت نمای قطعات موجود در حریم، ارتفاع قطعات ملکی و تراکم آن­هاست. یکی از جنبه­ های بسیار مهم مرتبط با میراث فرهنگی، حریم آن­هاست و ضرورت دارد در هر نوع فعالیت عمرانی و توسعه ­ای از هر گونه تجاوز به حریم و چشم ­انداز آثار تاریخی پرهیز کرد. طبق اصول و موازین علمی بین ­المللی، برای میراث فرهنگی حریم ­های مختلف تعریف می­ شود، که برای هر یک نوع ویژه ­ای از مراقبت و محدویت­ های خاص از نظر ساخت ­و ساز و دخل و تصرف تعیین شده است.

متاسفانه در ایران این مهم تاکنون، مورد توجه جدی قرار نگرفته است و در نتیجه حریم میراث فرهنگی دچار بحران و آسیب جدی شده ­است. بنابراین برای حفظ آثار و همچنین مدیریت مناسب آن­ها برای مقاصد گوناگون، وجود نقشه ­های مبین آسیب ­پذیری بسیار ضروری می ­نماید. به کمک چنین نقشه ­هایی، مدیریت دانش بنیان آثار تاریخی و فرهنگی از نظر شهرسازی پایدار امکان­ پذیر می­ گردد و مدیران شهری و میراث فرهنگی می­ توانند تصمیمات صحیح، سریع و مناسب اتخاذ کنند

تحقیق حاضر، بر پایه رویکرد مبتنی بر اطلاعات و تحلیل­ های مکانی و با هدف مستند نگاری و مدیریت آسیب­ پذیری حریم میراث فرهنگی انجام شده است. به عنوان بررسی موردی، میزان آسیب ­پذیری حریم و چشم­ انداز یکی از مهم ­ترین آثار تاریخی ایران، یعنی برج طغرل واقع در ناحیه یک منطقه ۲۰ تهران نسبت به خطرات غیر طبیعی و عوامل انسان ساخت، با استفاده از یک سیستم خبره فازی، مورد بررسی و تحلیل قرار گرفته است. برای این کار، از روش فازی یگانه برای استنتاج و همچنین تحلیل­ های مکانی و محاسبات رستری برای تولید نقشه­ های آسیب ­پذیری استفاده شد.

با بررسی نتایج این تحقیق مشاهده می ­شود که فقط ۶ درصد حریم برج طغرل بدون آسیب باقی مانده­ است و بیش از نیمی از آن دارای آسیب پذیری متوسط و زیاد است که این یک تهدید جدی برای حریم و اثر تاریخی است. همچنین بر اساس تعریف حریم درجه یک و دو برای برج طغرل توسط سازمان میراث فرهنگی، حریم درجه یک در وضعیت تقریبا بدون آسیب، و بیشتر مناطق حریم درجه دو با آسیب ­پذیری متوسط شناسایی شدند.

چکیده تصویری

واژگان کلیدی:

مستند نگاری میراث فرهنگی ؛ اطلاعات مکانی ؛ حریم آثار تاریخی ؛ آسیب پذیری ؛ سیستم خبره فازی