مقاله “ تاثیرشناسی مداخلات شهری بر خاطرات جمعی جامعه بومی در بازار تاریخی مشهد “

نویسندگان

معصومه غنائی ؛ علیرضا رازقی

منتشر شده در نشریه نامه معماری و شهرسازی (فصلنامه علمی (هنر و معماری)) (دوره ۱۲، شماره ۲۶، بهار ۱۳۹۹ شمسی)

چکیده

بافت تاریخی مشهد با توجه به آسیب ‌های فراوانی که در طول زمان و به علت ‌های مختلف ناشی از مداخلات شهری به خود دیده است، در حال تخریب بوده و نیازمند حفاظت و برنامه ‌ریزی اصولی در راستای احیا و حفظ ارزش ‌های ملموس و ناملموس به ‌جای مانده در آن است. هدف این پژوهش ایجاد معرفت نسبت به ارزش ‌های مرتبط با نقش فرهنگی – تاریخی بازار قدیم مشهد در ذهن و خاطر ذی‌مدخلان است.

پژوهش حاضر مبتنی بر راهبرد کیفی است و با شیوه تحلیل تجربه به بررسی تاثیر مداخلات شهری بر خاطرات جمعی جامعه بومی محدوده بازار بزرگ تاریخی مشهد پرداخته است. به این منظور، از طریق پرسشگری نیمه ‌باز شامل طرح سوال و مصاحبه به نگرش ‌سنجی جامعه بومی بازار تاریخی مشهد (شامل بازاریان اصیل) پرداخته شده است. از عوامل تاثیرگذار بر پایداری حس مکان و حس تعلق در مخاطبان یک ساختار تاریخی مانند بازار، خاطرات جمعی است که از طریق افزودن معنی به مکان، سبب ارتقای هویت مکانی، دلبستگی افراد به محیط و ایجاد بستر تعاملات افراد یک اجتماع با حوزه‌های کالبد، تصورات، فعالیت و رخدادهای موجود در مکان می ‌گردد. نتایج به ‌دست آمده در این پژوهش نشان می ‌دهد نحوه تاثیرگذاری مداخلات شهری صورت پذیرفته در بخش به ‌جای مانده از بازار تاریخی شهر مشهد (بازار فرش) در هر چهار حوزه مورد بررسی، منفی و در معدود مواردی خنثی بوده است.

واژگان کلیدی:

مداخلات شهری ؛ خاطره جمعی ؛ جامعه بومی ؛ بازار تاریخی مشهد